Zastanawiałeś się kiedyś jak to się dzieje, iż 100+ krain naszego globusa żyje na jednej kuli w mniejszej/większej zgodzie? Żyją, piją, handlują, plażują, czasami wojują …. Zastanawiałeś się też kiedyś co to by było gdyby istniał tylko jeden wielki kontynent, gdzie panowałyby takie same warunki do życia i aktywności? Albo gdyby ziemia była płaska jak to sobie co niektórzy wyobrażają? Pomyśl sobie jedziesz rowerem (elektrycznym) marki URSUS i na końcu świata wpadłeś w jakąś nie-zidentyfikowaną przepaść albo przemieściło cię do innego wymiaru, takiego o którym dziecko Prodigy ostatnio wywiadu udzieliło, w którym miało twierdzić, iż wielki CERN przeniósł nas gdzie indziej.

Zejdźmy na ziemię i zastanówmy się co tak naprawdę determinuje porządek na naszym globusie. Poobserwowałeś uważnie świat i już raczej rozumiesz: Kasa Misiu Kasa, a właściwie jej kontrola, bo o to w tym wszystkim chodzi. Chodzi nam oczywiście o kontrolę dużej kasy w kontekście między-narodowym, gdyż kasa Kowalskiego nikogo zbytnio nie interesuje, no poza urzędem skarbowym 🙂 Chodzi więc o kontrolę dużego grosza i jego przepływy pomiędzy krainami. W wyniku tego typu interakcji pojawiły się stosunki między-krainowe. 

Stosunki międzynarodowe to tak naprawdę międzynarodowe stosunki finansowe. Wynika to zasadniczej zależności geopolitycznej:

Geografia determinuje przepływy finansowe (handel i ekonomia), a te z kolei determinują politykę krain biorących udział w tych zapasach.

Zasada ta obowiązuje raczej odwiecznie i jej rozumienie/nierozumienie zmienia postać bytu krain, a w ujęciu dla Kowalskiego brzmi ona mniej/więcej tak: jak grosz posiadasz to jeździsz dyliżansem a jak kasy nie masz to zelówa ci raczej pozostaje 🙂 Takie życie, a do podobnych wniosków doszli już nasi przodkowie 2000+ lat temu. Tematem dzisiejszej dyskusji będzie duża kasa i jej kontrola, a właściwie:

Co to światowy system monetarny i na jakich on działa przekładniach. 

Słowem wstępu do tematu musimy się jednak zastanowić co to są w ogóle stosunki międzynarodowe.

Stosunki międzynarodowe

Jak zapewne rozumiesz człowiek to zwierze stadne. Tak więc od kiedy ludzie zaczęli się gromadzić i jednoczyć, zaczęli budować organizmy polityczno-społeczne. W ten oto sposób rozpoczęły się właśnie stosunki między-krainowe. Każdy gdzieś zamieszkiwał, ziemię uprawiał, zwierzynę hodował, małe R&D majsterkował i od czasu do czasu z innymi klanami coś pohandlował. Zdarzały się przypadki kiedy najprzystojniejszy kawaler z klanu Mars poślubił najpiękniejszą panią z klanu Wenus i unia się właśnie narodziła. Bywały przypadki kiedy kawaler do przystojnych nie należał, ale odwagi mu nie brakowało więc pojechał i siłą swoją niewiastę przywiózł. Pościgami, bitwami i paleniem wsi to się zazwyczaj kończyło. Byli i tacy, którzy nie pytali, bili i wszystko podbijali. Taki Czyngis-Chan nie zastanawiał się czy i gdzie jest płot, bo przecież koń byle pierdół po drodze nie widzi.

Od zawsze najważniejszą rzeczą były zapasy wody i żarła, a z czasem i energii. Kontrola terytorium i szlaków handlowych była, jest i będzie zawsze najważniejsza. Wynika to z faktu, iż aby dana kraina mogła przetrwać i się rozwijać to potrzebuje ona zasobów, kapitału i energii. Biorąc to wszytko pod uwagę dochodzimy do zagadnienia kluczowego: Interes Narodowy. O tym czym jest interes narodowy możesz podyskutować na iPL. 

Drogi czytelniku, właśnie zacząłeś czytać od dechy darmowy wpis. Jak już doczytasz do końca dechy to w ramach podziękowań za ciężką pracę autora chcielibyśmy cię prosić abyś ocenił przeczytane wypociny, bo autor nie-wielbłąd i pić musi, a i energii swojej musiał trochę przepalić. Na końcu wpisu masz mechanizm oceny w skali 1-5. Twoja nota dostarczy nam żywą ocenę sytuacji, wpłynie na rozwój bloga i poprawi jakość wpisów. Tobie z kolei będzie się lepiej i więcej czytało w przyszłości. Logicznie, twoje podziękowania widzimy mniej-więcej tak:   

Zafundowałeś ocenę 3 czy poniżej to wypadałoby abyś napisał w komentarzu co cię boli. Negatywne spostrzeżenia? Ortografia z gramatyką? Słaby Research? Wszystko na raz?  Jak dasz 4 lub więcej to wypadałoby byś pochwalił się znajomym - przecież właśnie stwierdziłeś ze materiał jest dobry, może nawet pierwszorzędny. Mechanizm Podzielisz Się linkiem znajdziesz tuż obok Gwiazdek Oceny. Czyli klikasz i pomagasz rozprzestrzeniać to co sam doceniłeś. W końcu „sharing is caring”. 

Mechanizm ten to nic innego jak Czym więcej Dajesz tym więcej Dostajesz, gdyż Linkując Dalej przekazujesz wiedzę komuś a ten ktoś może ci w przyszłości dostarczyć INFO² i Twoja Edukacja przyśpieszy. Tak więc Twoje Szanse rosną wraz z ilością Kliknięć. Twoje działania to nasz marketing, który powoduje iż sumarycznie jako Bmen Team rośniemy, a nam Pismakom być może uda się stworzyć jeszcze lepsza zawartość, gdyż będziemy wiedzieli czego po nas oczekujesz. W końcu - jeśli nie będzie publiki to i my nie będziemy pisać, a i ty nie będziesz miał czego czytać i z czego się edukować. Bez was nie będziemy istnieć i my. Mechanizm SYMBIOZY jest raczej ci znany, także rozwijajmy się razem. Koncepcja tego bloga jest darmowa i chcielibyśmy aby taka została gdyż edukacja to temat przedni. Działasz i będzie ci dane, nie działasz i może być ci odebrane. Tak więc Klik&Share lub jak wolisz Klik&Comment. Obie akcje nie-gryzące, a więc śmiało. Ilość gwiazdek to od teraz wskaźnik Przód-OR-Regres.

Ludzie z jednego terytorium utrzymują pewne kontakty z ludźmi z innej krainy. Istnieje wiele typów tych wzajemnych relacji, jedne oparte na porozumieniu, innym razem na wrogości, a w przypadkach skrajnych prowadzone są bijatyki pospolite z użyciem ciężkiego żelaztwa i/lub środków niekonwencjonalnych. 

Stosunki międzynarodowe to relacje między państwami, między narodami, między organizacjami o zasięgu jedno-państwowym, ogólno-kontynentalnym czy też światowym.

Jak zapewne rozumiesz stosunki międzynarodowe odgrywają zasadniczą rolę w polityce każdej krainy. To szeroko zakrojona polityka zagraniczna. Dyplomacja i chłodna kalkulacja w czystym wydaniu, gdyż w polityce między-narodowej nie ma się przyjaciół, są tylko interesy. Żadne państwo nie działa samo sobie, chociaż niektóre próbują. Poważne państwa, czyli takie które posiadają suwerenność (dyskusja o suwerenności na iPL) działają w interesie swojej krainy, ale też współgrają z innymi państwami na arenie międzynarodowej. Wszystko to w celu zapewnia sobie właściwych warunków w stosunkach międzynarodowych w celu robienia byznesów.

Krainy mają swoich burzo-mózgowców, czytaj Think-Thanki, gdzie w oparciu o oczy i uszy krainy, czytaj służby wywiadowcze opracowują oni modele działania dla krainy (nawiasem mówiąc my też chcemy mieć swój TT, który powoli rodzi się pod szyldem IntytutPL). Wszystko po to aby dbać o własne interesy, aby lokalnym indianom żyło się dobrze i mogli oni kopulować, gdyż demografia to jedna z najważniejszych spraw dla krainy. No ale aby w krainie się dobrze działo to byznes i przemysł muszą się właściwie kręcić, gdyż bez grosza nic się nie dzieje.

I tak właśnie dochodzimy do wniosków, iż właściwa gospodarka i właściwa współpraca gospodarcza są zasadniczą kwestią w stosunkach międzynarodowych. Idąc dalej bardzo szybko zauważysz jak ważna jest waluta danej krainy, jak i jej interakcja z innymi płacidłami. Rodzi się pytanie zasadnicze: w jaki sposób handlować (eksport/import) i rozliczać obroty z innymi krainami, biorąc pod uwagę fakt że nasze PLN-y są mało przydatne w Nowej Zelandii? Ludzie już od paru tysięcy lat o tych kwestiach rozmyślają i umowy negocjują, a w konsekwencji operują w oparciu o uzgodnione zasady rozliczeń, zwyczajów, naturalnych mechanizmów ekonomicznych jak i regulacji międzynarodowych. Czyli co? To nic innego jak Międzynarodowy System Walutowy.

International Monetary System

Międzynarodowy System Walutowy jest to zespół reguł, układów, instytucji, zasad i zwyczajów, które określają warunki i sposoby funkcjonowania pieniądza, handlu międzynarodowego w systemie stosunków międzynarodowych.

Tak więc jest to zestaw uzgodnionych na arenie międzynarodowej reguł w globalnej grze interesów, pilnowanej przez nadzorce systemu w postaci instytucji wspierających, a wszystko w to celu regulowania/wspierania handlu międzynarodowego, inwestycji trans-granicznych, jak i przemieszczania się kapitału między krainami, tak aby na rynku panowało zaufanie, właściwa płynność niezbędna w systemie handlu i płatności, jak i istniały mechanizmy pilnowania i korekcji globalnych bilansów handlowych. 

Właśnie poznałeś definicję od akademików. Historia komunikuje nam bardzo wyraźnie, iż traktaty lub inne umowy pomiędzy krainami były mniej/więcej dyskutowane, ale wynik tych zapasów z góry był założony, gdyż to hegemon zawsze miał rację, a jego płacidło i zasady stawały się podstawą międzynarodowej wymiany.

W oparciu o powyższe rozszerzenie właściwa definicja międzynarodowego systemu monetarnego powinna brzmieć raczej tak: 

Międzynarodowy System Walutowy jest to system ram prawnych ułatwiających wymianę dóbr, usług i kapitału pomiędzy wszystkimi zainteresowanymi krainami na globie gdzie reguły finansowe ustala hegemon. Czyli jest to gra o sumie zerowej gdzie hegemon ustala wysokość podatku imperialnego. 

Zapytasz dlaczego tak a nie inaczej? Z prostego powodu: hegemon nie po to jest hegemonem aby na innych tyrać!! Śilniejszy ma zawsze racje. Właśnie poznałeś kolejne prawo geopolityki. Czyli de facto to hegemon tworzy podstawy systemu monetarnego, a reszta podpisuje się pod jego miedzy-narodowymi traktatami. Jak to mawiała Kargulowa: sąd sądem ale ….

Gdybyś jednak ciągle był sceptyczny to sugeruję prześledzić na szybko historię imperiów i ich hegemonii na świecie: rozpoczynając od Rzymu, poprzez Imperium Bizantyjskie, w dalszej kolejności Imperium Arabskie, dalej śledząc Imperium Ottomanów, od których pałeczkę przejęli Hiszpanie i “Republika” Francja, z czasem pokonani przez krainę Wielkiej Brytanii i kończąc na obecnym żandarmie świata USA. Popatrz, postudiuj i odpowiedz na pytanie: który z hegemonów nie nałożył przymusu używania jego płacidła/zasad w wymianie handlowej? Oczywiście odbywało się to demokratycznie: zgadzałeś się albo nie-zgadzałeś się 🙂

Posiadanie takiego przywileju do poważna sprawa, gdyż stawia hegemona w uprzywilejowanej pozycji nad resztą świata. Tak więc świat produkuje i handluje a hegemon po cichu montuje monetarny bądź też towarowy “debasement“. Nie nazwałbyś tego podatkiem imperialnym?

Międzynarodowy System Monetarny to nic innego jak Centralny System Bankowy Świata.

Teoretyczne Fair-Play

Krainy produkują i zawsze coś pohandlują. Zastanawiałeś się kiedyś jakimi regułami powinien charakteryzować się teoretycznie doskonały międzynarodowy system walutowy? Czyli na jakich zasadach powinna odbywać się współpraca gospodarczo-handlowa, tak aby nikomu nie działa się zbyt duża krzywda? Można by pokusić się o wskazanie na TOP4.

1. System musi generować zaufanie pomiędzy graczami na globie, czyli eliminować/przeciwdziałać destabilizującym siłom i przepływom kapitału wynikającym z braku zaufania wobec systemu. Walka ze spekulacją i hochsztaplerką (confidence mechanizm). Bez zaufania nic się nie dzieje.
2. Drugą najważniejszą charakterystyką międzynarodowego systemu walutowego powinien być mechanizm korekcji bilansu handlowego (utrzymywania równowagi bilansu płatniczego poszczególnych państw), czyli szybkiego przywracania zachwianej równowagi zewnętrznej i w dalszej kolejności wewnętrznej (adjustment mechanizm).
   Równowagę zewnętrzną (external balance – no large current account surplus or deficit) można by zdefiniować jako “unikanie nadmiernej nierównowagi w płatnościach między-krainowych”, czyli równoważenie bilansu handlowego, gdyż wtedy sumaryczna ilość wysyłanego i przysyłanego towaru i kapitału równa się ZERO. Oznacza to, iż żadna kraina nie żyje kosztem innej, jak również nie zasypuje swoimi produkcjami innych krain. 
   Równowaga wewnętrzna (internal balance – growth and full employment ) to mniej/więcej sytuacja kiedy kraina utrzymuje pełne zatrudnienie (minimalizacja kosztów społecznych) jak i kontroluje/utrzymuje stabilny poziom cen (minimalizacja kosztów finansowych). 
3.  Zapewnienie dostatecznej podaży pieniądza dla światowej gospodarki, czyli de facto dostarczanie odpowiedniej płynności. Jest to mechanizm kontroli podaży tak aby ilość pieniądza zmieniała się proporcjonalnie do zmian w światowej gospodarce (liquidity mechanizm).
4. Stabilizacja i arbitraż stosunków gospodarczych pomiędzy państwami, czyli rola arbitra (justice mechanizm). 

Fajnie by było gdyby wakacje trwały tyle co “Moda na Sukces”. Podobne dylematy mają akademicy. Przechodząc do praktyki, w jaki sposób dokonać wyboru konkretnego kształtu systemu walutowego, biorąc pod uwagę bezosobowość, pełną automatyzację systemu, polityczną symetryczność i wolnorynkowość? Jakie środki zastosować aby doprowadzić do przywrócenia równowagi zewnętrznej, nie czyniąc tego kosztem równowagi wewnętrznej? Jak rozpisać symetryczną macierz stosunków gospodarczych, biorąc pod uwagę fakt iż historycznie “Żelazo” zawsze było lekarstwem na “niesprawiedliwości”? Jak gwarantować aby system był elastyczny długo-falowo, a jednocześnie stabilny krótko-okresowo? Czyli, jak wypracować system międzynarodowego porządku monetarnego nie-odzwierciedlającego interesy dominujących potęg politycznych i ekonomicznych? Jest to zestaw pytań za rozwiązanie którego, podając właściwie logiczno-spójną teorię otrzymasz $1MLN USD od Szwedzkiej Akademii Oskarowej.

Powstanie międzynarodowego systemu walutowego nie odbywa się w warunkach izolacji, lecz oparte jest na doświadczeniach z przeszłości. Mechanizmy i Instytucje międzynarodowego systemu walutowego podlegają ciągłym zmianom pod wpływem czynników politycznych i ekonomicznych. Dostosowują się do zmieniających się warunków w gospodarce światowej. Sam system jest raczej złożony, ale można nakreślić główne filary/elementy takiego systemu.

Elementy składowe globalnego systemu płacidła

Międzynarodowy system monetarny to zdecentralizowana struktura, działająca na określonych zasadach, która powstała w wyniku konsensusu politycznego. Rozkładając ją na czynniki pierwsze i stosując analizę systemową można wyodrębnić w niej:

• Element narodowych i międzynarodowych instytucji, będący de facto globalnym i lokalnym zarządcą systemu. Lokalnie jest to zarząd krainy, a w ujęciu światowym to centralny bank świata BIS i jego agendy IMF, UN itp.
• Reguły gry dotyczące globalnego pieniądza, wymienialności walut i funkcjonowania kursów walutowych oraz instrumentów korekcji/wyrównywania bilansu płatniczego.

Bardzo szybko można zauważyć, iż w aspekcie systemowym międzynarodowy system walutowy nie jest prostą sumą tych elementów składowych, lecz funkcjonuje jako spójna całość. Przykładowo, wyobrażasz sobie wytworzenie pieniądza globalnego (rezerwowego) bez wskazania instytucji odpowiedzialnej za jego emisję, jak i bez określenia warunków wymiany walut lokalnych na ten pieniądz? Jak wyobrażasz sobie międzynarodową współpracę gospodarczą będącą wynikiem ukształtowanych zwyczajów i naturalnych mechanizmów ekonomicznych, ale bez zdefiniowania systemu rozliczeń, korekcji bilansu czy też systemu rozstrzygnięć? Przyjrzyjmy się bliżej najważniejszym elementom składowym systemu.

Pieniądz Globalny – Jest to jednostka walutowa pełniąca funkcję podstawy systemu. Jest to de facto oficjalny denominator systemu kursów walutowych (przykładowo USD na świecie, EUR na europejskim kontynencie, SDR jako nadchodzący światowy koszyk walutowy). W skrócie jest to globalna jednostka rozliczeniowa. 

Waluta rezerwowa – Jest to umowna waluta, a właściwie zestaw walut pełniący funkcję głównego aktywa rezerwowego, czyli takiego w jakim krainy trzymają swoje nadwyżki i oszczędności. Jest to de facto pieniądz globalny (obecnie USD) jak i najważniejsze waluty świata: EUR, JPY, CHF przy czym widać wyraźną przewagę USD w systemie rezerw, a EUR pełni raczej funkcję regionalnego aktywa rezerwowego. Pieniądzem rezerwowym jest też złoto, jako najstarsza rezerwa świata. Pojawiły się też pogłoski, iż Rosja (i być może BRICS) rozważa dodanie platyny do koszyka rezerw.

Kurs Walutowy – Forex Exchange FX to nic innego jak wartość danej waluta wyrażona w innej walucie. Przykładowo USD/PLN równa się trzy-i-pół Jankesa na jednego walecznego Lecha. Kurs walutowy posiada wiele bardzo ważnych funkcji np. wyraża wartości walut obcych krain, przenoszeni globalny układ cen na krajowe podwórko (układ cen) wraz ze wszystkimi wynikającymi ekonomicznymi konsekwencjami, wpływa na rozmieszczenie zasobów i kapitału na globie, pozwala kontrolować bilans płatniczy krainy, pośrednio kształtuje ilość waluty w obiegu i poziom inflacji cen. Właściwy kurs walutowy to jedno z najważniejszych zadań dla zarządu krainy.

Zasady wymienialności walut – Są to zasady przy wyznaczaniu kursów walutowych w stosunku do denominatora (pieniądza globalnego) i walut trzecich. Nazywane też czasami Reżimami kursów walutowych. Poniżej zestawione i nakreślone są głownie systemy używane przy ustalaniu kursu walutowego.

System kursów walutowych oparty na standardzie pokrycia w metalu  (Fixed – commodity money).
Jest to sposób ustalania kursów walutowych gdzie płacidło ma wewnętrzną wartość, czyli jego wartość oparta jest na metalach szlachetnych, typu złoto, srebro, miedź, może kiedyś platyna, pallad czy król metali szlachetnych rhodium. Jest to system naturalny, jako że wywodzi się z praw natury. Jego podaż wynika ze wzrostu produkcyjności, a sam system jest naturalnie stałym (fixed exchange) systemem kursowym, gdyż albo masz metal albo nie masz. Kurs ten jest taki sam na całym globie, gdyż to waga i rodzaj metalu określa wartość płacidła. Kilo miedzi różni się od wartości kila złota. System kursów metalicznych ma jedną i bardzo ciekawą charakterystykę, bądź też wyzwanie: mianowicie nie pozwala on na prowadzenie “niezależnych” polityk pieniężnych. Natura wie najlepiej jak kontrolować pieniądz, tak aby nikt nikogo w maliny nie wpuszczał. W reżimie tym nikt nie martwi się o przyszłe wyceny ich płacidła, gdyż będą one takie same. System ten wymaga jednak korygowania bilansu handlowego, gdyż w wyniku błędnej polityki można sobie zaimportować też bezrobocie lub inflację cen.

System kursów walutowych oparty na standardzie fiat money (Flexible fiat money).
Fiat to waluta (opisana w cz. II Sagi o Pieniądzu), płacidło bez wartości wewnętrznej, kontrolowana przez widzi-mi-się centralnych szamanów. Od 71r żyjemy w tym reżimie wymiany, nazywanym też systemem papierowych kursów walutowych, bądź jak wolisz flexible exchange rate. Jest to system gdzie krainy same decydują o ilości waluty, której kurs wymiany wyceniany jest wolno-rynkowo (bez interwencji 🙂 ) w oparciu o popyt i podaż danej waluty. Wprowadzenie kursów płynnych oznacza, że teoretycznie kształtują się one samorzutnie pod wpływem gry sił rynkowych. W rzeczywistości banki centralne w dalszym ciągu oddziałują na kształtowanie się kursów, jednakże ich działania nie są już ograniczone sztywnymi regułami. Zaletą tego systemu jest izolacja od problemów ekonomicznych innych krain, typu inflacja cen czy bezrobocie, a dodatkowo kraina może sobie prowadzić swoją politykę monetarną. Wszystko to ma swój koszt wyrażony dużą zmiennością w kursie wymiany. System ten nie wymaga prowadzenia polityki równoważnia zewnętrznego czy wewnętrznego, gdyż rynek sam się dostosowuje w oparciu o kurs walutowy. Wszelakie zmiany w polityce monetarnej i fiskalnej są bardzo szybko przekładane na kurs waluty, co może być pogłębiane poprzez ataki spekulacyjne, które zwiększają krótko-terminowo zmienność na kursie waluty, nie odzwierciedlając przy tym fundamentów makro-ekonomicznych. 

System kursów walutowych oparty o PEG walutowy (Pegged fiat money).
Jest to forma standardu fiat gdyż oba płacidła są fiatami. W reżimie tym jedna waluta jest powiązana na stało z inną walutą. Rozróżnia się dwa zasadnicze rodzaje PEG, które definiowane są de facto przez stopień swobody w kreowaniu polityki monetarnej krainy. Hard PEG to sytuacja kiedykraina straciła całkowicie kontrolę monetarną nad płacidłem w swojej krainie i używa czyjejś waluty (dolaryzacja) lub też zewnętrzna rada ustala kurs waluty w odniesieniu do waluty PEG (currency board). Soft PEG to stały kurs walutowy ustalony przez zarząd krainy, czyli fixed exchange rate gdzie kurs jednej do drugiej waluty jest stały (+/- widełki) i jest ustalany/pilnowany przez nadzorców lokalnej waluty, a wszystko to w celach poprawy importu/eksportu czy też stabilizacji monetarnej oraz gospodarczej. 

Reżim ten charakteryzuje się stabilnością generowaną poprzez walutę PEG (nominal anchor), co przekładka się na szybszy rozwój ekonomiczny w wyniku napływu kapitału inwestycyjnego. System ten narażony jest na ataków spekulacyjnych, kiedy to hot money może zacząć testować PEGa, bądź też ewakuować się z krainy w obawie o zerwanie PEGa, co w konsekwencji pogarsza sytuację i zarząd krainy musi palić więcej rezerw na ochronę PEGa. Prędzej czy później PEG zostaje zerwany, waluta przechodzi do systemu Float fiat i zostaje szybko zdewaluowana/przeceniona, a zarząd krainy spalił sporo rezerw w walce z spekulantami, a właściwie ze swoim nieudolstwem, jako że to ich polityka sprawiała iż kraina zaczęła być postrzegana jako ta z nadchodzącymi problemami.

System kursów walutowych oparty o Optymalną Strefę Walutową.
Jest to system kursowy gdzie wiele krain przyjmuje tą samą walutę w celach poprawy rozwoju i współpracy gospodarczej, tworząc strefę nazywaną dość często jako common currency area. Reżim ten opisałem w cz. I EuroSagi na przykładzie EURO-zony jako takiej strefy. System ten wymaga bardzo silnej koordynacji w polityce monetarnej jak i fiskalnej. Już teraz rozumiesz dlaczego EUR się samo przewraca:)

Ekonomia to umiejętność kompromisu. Wszystkie reżimy kursów walutowych mają swoje plusy i minusy, w zależności czego oczekuje się od takiego kursu. Stabilność kursu wymiany ma też swój koszt i jest on zależny od postanowionych celów. Zawsze jest koszt alternatywny, czy to w postaci utraty konkurencyjności zagranicznej czy też nie-zrównoważonego bilansu. Z tego też powodu nie ma idealnego systemu monetarnego.

Interwencje walutowe – Jest to nic innego jak ingerencja zarządu krainy w kurs walutowy. Wszystko to w celu przeprowadzania korekt kursów walutowych (dewaluacji i rewaluacji). Interwencje te mogą być obligatoryjne np. w krainach które stosują stałe kursy walutowe PEG, co wynika z punktów interwencyjnych, przykładem jest ERM II (z widełkami +/- 15%). Wszystko to oczywiście celem obrony PEG. Poczytaj historię jak G.Soros złamał Bank Anglii w 92r. Kraje stosujące kurs płynny (float fiat) nie powinny natomiast interweniować na rynku, a państwa stosujące kurs płynny kierowany (float fiat with chanel) mogą, ale nie muszą stosować interwencji walutowych do stabilizowania zmian kursu walutowego.

Wszystkie elementy składowe systemu walutowego kontrolowane są i odbywają się przy współpracy banków centralnych, w zakresie polityki kursowej, monetarnej i fiskalnej.

Waluta a Waluta Rezerwowa

Zastanawiałeś się kiedyś jakie funkcje pełni płacidło w krainie? Czyli po co nam waluta? dlaczego tylko niektóre waluty mogą stać się walutą rezerwową? Jakie dodatkowe cechy powinna posiadać waluta krajowa aby stała się globalną i pożądaną przez świat? 

Waluta to jednostka monetarna krainy, to też nazwa płacidła obowiązującego w danej krainie. Najważniejsza cechą waluty jest to, iż mówi nam o stanie krainy. Twarda waluta oznacza iż kraina jest poważna, a inne krainy chcą posiadać tą walutę jako że wiedzą iż mogą ją wymieniać praktycznie w każdym miejscu i czasie. Waluty krain bananowych są prędzej czy później traktowane jako papier toaletowy i tylko do tego się z czasem nadają. Każda waluta fiat ma wrodzoną i zaimplementowaną funkcję powolnej śmieci, z tym że stopień degradacji twardej waluty jest o wiele wolniejszy. Waluta funkcjonuje jako oficjalne płacidło za towary i usługi w krainie, czyli jest środkiem regulowania płatności. Służy też jako miernik wartości (kwotownik) do wyceny dóbr i usług, czyli za ile chcemy coś sprzedać lub kupić, ile wydamy na edukację i kolonie naszych dzieci itp. Kowalski przechowuje też w walucie swoje bogactwo, czyli oszczędności za które w przyszłości kupi sobie bogactwo materialne. Waluta to symbol krainy, waluta to sprawa narodowa. 

Waluta rezerwowa to płacidło uniwersalne, nazywana też walutą rezerwową, kluczową lub światową. Jest to wymienialna waluta narodowa, która  pełni powszechnie i w długim okresie funkcję płacidła międzynarodowego do oficjalnych rozliczeń globalnych (w stosunkach globalnych). Jest to więc miernik wartości międzynarodowej, denominator wartości dla innych walut, środek płatniczy jak i interwencyjny na rynku walutowym. Jest to też środek tezauryzacji  globalnej, czyli środek przechowywania narodowych rezerw. Waluta ta powinna spełniać funkcje zarówno w sferze lokalnej (płacidło prywatne w danej krainie) jak i w sferze globalnej (płacidło oficjalne na globie). Mówią w skrócie dwóm panom musi waluta rezerwowa zawsze służyć.

Waluta rezerwowa to nic ustalonego, ale jest to płacidło wszędzie akceptowane, dlatego też przydatne na co-dzień i na całym świecie i dlatego ludność Ziemi chcą go posiadać. Czy ktoś kogoś do tego zmusza? Każdy ma do niej zaufanie i jest na to nią powszechna zgoda. To taka waluta, w której odbywają się transakcje długo-terminowe, jak również płaci się nią za surowce; ropę, złoto, miedź i za większość innych commodities. Waluta rezerwowa to takie płacidło, które narody chcą posiadać bo światowe byznesy w niej się rozlicza, jest go bardzo dużo w obiegu przez co płynność jest na nim największa a wartość tego płacidła jest oparta nie tylko na sile gospodarki emitenta, ale też na gwarancjach emitenta, iż dane płacidło będzie akceptowane na całym globie. Znaczy się pojadą i mogą niedowiarkom pokazać po co i dlaczego. Waluta globalna jest pożądana i akceptowana także przez Kowalskiego, gdyż coś do skarpety może wrzucić od czasu do czasu, wiedzą że jest to waluta najpoważniejsza na świcie, a twarda waluta umiera o wiele wolniej. Waluta rezerwowa ma dłuższy okres życia niż waluta lokalna. Cytując naszego kolegę @gruby: różnią się zasadniczo czasem rozpadu. 

Uzyskanie statusu waluty globalnej wymaga, oprócz pełnej wymienialności, spełnienia przez kraj ją emitujący określonych warunków realnych i pragmatycznych. Kraj emitent waluty rezerwowej powinien mieć wysokie obroty handlu zagranicznego, czyli duży eksport wartościowych towarów co stanowi jej towarowe zabezpieczenie, jak również potężny import towarów i usług przez podmioty zagraniczne co zwiększa pożądanie tej waluty. Dodatkowo kraina emitent musi zapewnić podaż netto waluty dla całego globu, co wymaga utrzymywania strukturalnego deficytu bilansu płatniczego, będącego długotrwałym źródłem kreacji waluty międzynarodowej dla podmiotów zagranicznych.

Kraj emitent waluty globalnej powinien posiadać wysoki udział w międzynarodowych obrotach kapitałowo-pieniężnych, w operacjach obrotu zagranicznymi papierami wartościowymi jak również w procesie bezpośrednich inwestycji zagranicznych. Gwarantuje to zdolności krainy i jej prywatnych podmiotów do udzielania kredytów zagranicznych. Dodatkowo emitent powinien też mieć potężnie rozbudowany na całym świecie system właściwych instytucji finansowych w celu zapewnienia płynności i obsługi funkcji waluty międzynarodowej. Jest to rozwinięty światowy system bankowy z siecią placówek zagranicznych i dobrze ukształtowanego rynek kapitałowo-pieniężnego gwarantujący dostęp do kapitału i podstawę transferów kapitałowych dla podmiotów zagranicznych. 

Kraj emitent musi gwarantować ustabilizowany poziom kursu walutowego i zachowanie go długim okresie względnie stałej siły nabywczej na świecie. Jest to de facto zapewnienie światowego zaufania do waluty przez inwestorów zagranicznych jak i zachowania realnej wartości rezerw w niej utrzymywanych. W tym celu kraj emitent poza wymienionymi warunkami finansowo-gospodarczymi musi dysponować odpowiednią siłą militarną w celu generowania stabilizacji i promocji handlu na światowych szlakach handlowych, czyli być de facto światowym policjantem, bo jak wiadomo rynek bez właściwej kontroli raczej nie może istnieć gdyż za chwilę ktoś go zacznie kontrolować.

Co czyni dolara walutą rezerwową? Jest to niewątpliwie dług narodowy USA, unikalny w skali globalnej. Jest to najbardziej płynny i bardzo głęboki real-time rynek na całym świecie. Jest to tak naprawdę jedyny gracz na mieście u którego można zaparkować dużą ilość płacidła. Wszystko to jest poparte potężną międzynarodową siecią instytucji obsługującymi te instrumenty finansowe, potężnymi i najbardziej rozwiniętymi rynkami finansowymi w USA, jak również największą i z największym budżetem armią świata, mającą 11 dużych łódek patrolujących światowe wody.

W chwili obecnej nie ma na rynku kandydata waluty do przejęcia statusu głównej waluty rezerwowej. Euro w chwili obecnej nie jest do utrzymania gdyż waluta z założenia odzwierciedla sytuację danego państwa, a EU na razie nie jest super-państwem. Euro Federalne jest walutą inter-nacjonalną, a struktura EU nie jest jednolita i nie wiadomo w czyim interesie ta waluta ma być wyceniana. Dodatkowo Europa nie chciała konsolidacji długu i dlatego skończyli na walucie, która nigdy nie zostanie główną walutą rezerwową, chyba że z-unifikują rynek długu, a to wymaga wytworzenia struktur superpaństwa na co nie ma zgody. Chiński Yuan nie jest walutą w pełni wymienialną, rynki finansowe są zamknięte dla świata, rynek długu nie jest ani duży ani płynny a dodatkowo lokalny a obecna bańka kredytowa, największa jaką świat do tej pory widział generuje potężne ryzyko dewaluacji RMB. Chiny nie są też państwem wodnym, chociaż nowy projekt Jedwabnego Szlaku być może delikatnie zmienić strukturę handlu na świecie. Japoński Yen jest walutą dość płynną, ale lokalną. Nie jest ona używana na świecie w handlu a jedynie w Carry-Trade. Japonia to kraj pacyfistyczny zapisany w konstytucji. Dlatego też jak napisałem w chwili obecnej nie ma właściwego kandydata na przejęcie funkcji głównej waluty rezerwowej. To jeżeli chodzi o pojedynczą walutę, ale koszyk walut ala ETF-walutowy od świata najbardziej rozwiniętych gospodarek to realna propozycja, prawdopodobnie dyskutowana w kuluarach.

Narodziny międzynarodowego systemu walutowego

Historia systemów monetarnych jest stara jak świat, stara jak światowa wymiana handlowa, gdyż systemy te tą wymianę obsługiwały. Przechodząc do bliższej przeszłości możemy zauważyć, iż im bardziej świat się rozwijał tym większy obrót wymiany handlowej powstawał, większe interakcje pomiędzy narodami zachodziły, tak więc powodowało to dojrzewanie systemu monetarnego, tak aby mógł odzwierciedlać właściwość czasów. Historia wczesnych systemów monetarnych to tak naprawdę historia płacidła, którą przedstawiłem w cz.II sagi o Pieniądzu. Były to tak naprawdę wzbudzające zaufanie złote i srebrne monety, takie jak arabskie dinary, weneckie dukaty, czy bizantyjski solidy. Podaż tych monet była ściśle uzależniona od dostępności fizycznego metalu, co powodowało, iż przez stulecia międzynarodowy system walutowy był w dużej mierze apolityczny. Handel odbywał się jednak a to na zasadach narzucanych przez silnorękich. 

Przegląd historyczny między-krainowych systemów rozliczeń można de facto rozpocząć od systemu pod postacią bimetalizmu, który przekształcił się do systemu fizycznego złota, znanego pod nazwą waluty złotej, który zakończyła WW1. W konsekwencji nastąpił chaos monetarny i wolny walutowe. Po wojnie podjęto próbę przywrócenia złota pod postacią systemu złoto-sztabowego, ale system ten upadł i znów nastąpił chaos monetarny zakończony WW2. Po drugiej wojnie światowej wytworzono system dolarowo-złoty (tzn. system z Bretton Woods) jako rozszerzenie systemu złoto-sztabowego. W 70s system nie przetrwał próby czasu gdyż dolców wydrukowano więcej niż złota w skarbcach. Po upadku tego systemu na chwilę ustanowiono stałe kursy walut fiat pod nazwą Smithsonian Agreement, ale system nie miał szans przetrwania gdyż był z założenia niestabilny. I tak narodził się obecny system fiat, zwany też Bretton Woods II, w którym to amerykanie powiązali dolara z ropą inicjując system Petro-Dolara i tak jest do dziś. W między czasie wiele krain zafundowało sobie Dolaryzację, a na kontynencie europejskim zaczęto tworzyć swój własny system rozliczeń EURO-zony. Nic nie trwa wiecznie i na horyzoncie pojawiają się nowi pretendenci do schedy po dolarze. Rozpoczął się proces narodzin dużego Yuana, a międzynarodowa finansjera ma dla nas raczej już przygotowany system koszyka wielo-walutowego. W obliczu cyfryzacji płacidła nieunikniona jest scentralizowana lokalna kryto-waluta, a w ujęciu globalnym zobaczymy raczej krypto-etf-walutowy, jako środek rozliczeń i gromadzenia oszczędności. Wydaje się wygląda na to, iż czeka nas system Two-Tier krypto-system od zarządów krain i zarządców świata. Tak więc widzisz że historia systemów monetarnych charakteryzuje się różnymi charakterystykami rozliczeń w różnych okresach. W kolejnej części dokonamy bliższych oględzin tych systemów monetarnych za ostatnie 200 lat, gdyż to wtedy rozpoczął się pierwszy właściwy okres ze światowym system monetarnym.

Do samodzielnego studiowania

https://www.thebalance.com/what-is-a-reserve-currency-1978926

https://www.thebalance.com/yuan-reserve-currency-to-global-currency-3970465

https://www.moneymetals.com/news/2016/09/26/imf-new-global-currency-000928

https://www.euromoney.com/article/b12klbwf41nr17/the-future-of-the-rmb-special-focus

http://www.businessinsider.com/china-yuan-timeline-16-years-2016-12

https://www.forbes.com/sites/johntamny/2017/01/05/will-the-chinese-yuan-ever-displace-the-dollar/#1338ec8d4708

https://www.imf.org/en/News/Articles/2015/09/28/04/53/sp092511

http://higheredbcs.wiley.com/legacy/college/salvatore/0470505826/study/ch21.pdf

http://www.economicsdiscussion.net/international-liquidity/international-liquidity-concept-problem-and-importance/8453

https://www.brookings.edu/blog/future-development/2016/04/19/reforming-the-international-monetary-system/

https://www.bankier.pl/wiadomosc/Dolar-miedzynarodowy-1556421.html